II Міжнародны навуковы кангрэс “Беларуская мова – галоўная гісторыка-культурная каштоўнасць нацыі і дзяржавы”

У Інстытуце мовазнаўства імя Якуба Коласа прайшоў II Міжнародны навуковы кангрэс “Беларуская мова – галоўная гісторыка-культурная каштоўнасць нацыі і дзяржавы”, у якім прынялі ўдзел 178 чалавек. Падчас кангрэса адбыліся два пленарныя пасяджэнні, працавалі сем секцый, на якіх было абмеркавана шырокае праблемнае поле мовазнаўчых пытанняў:  сучасная беларуская мова: стан і тэндэнцыі яе развіцця; актуальныя праблемы гістарычнага мовазнаўства; дыялекты беларускай нацыянальнай мовы: сучасны стан; сучасныя праблемы беларускай лексікалогіі і лексікаграфіі; праблемы функцыянавання сучаснай беларускай мовы ва ўмовах блізкароднаснага білінгвізму; беларуска-славянскае і беларуска-неславянскае моўнае ўзаемадзеянне на розных гістарычных этапах; стылістыка тэксту і мова мастацкага твора, тэорыя і практыка перакладу; беларуская тэрміналогія і тэрмінаграфія: набыткі і перспектывы; фразеалогія і моўная карціна свету; анамастыка: гісторыя, сучасны стан і перспектывы развіцця; камп’ютарная лінгвістыка і корпусныя даследаванні мовы; актуальныя праблемы этналінгвістыкі, лінгвакультуралогіі, лінгвакраіназнаўства; тэарэтычныя і практычныя праблемы методыкі выкладання беларускай мовы; беларуская мова як замежная і інш.

Беларуская дыялекталогія. Матэрыялы і даследаванні : зборнік навуковых артыкулаў

Беларуская дыялекталогія. Матэрыялы і даследаванні : зборнік навуковых артыкулаў / Нац. акад. навук Беларусі, Цэнтр даслед. беларус. культуры, мовы і літ., Ін-т мовазнаўства імя Якуба Коласа ; навук. рэд. В. М. Курцова. – Мінск : Беларуская навука, 2024 – Вып. 7. ‒ 406 с.
 В. К.
 
УДК 811.166.3’28(082)
 
Сёмы выпуск выдання «Беларуская дыялекталогія. Матэрыялы і даследаванні» прысвечаны пытанням дыялектнай лексікаграфіі, анамастыкі і тэкстаграфіі. Адметная праца ў зборніку – гэта архіўная спадчына, якая ўключае «Матэрыялы для вывучэння беларускіх гаворак» Я. Ф. Карскага, а таксама апрацаваныя архівы «Лексічнага атласа беларускіх народных гаворак». Падаецца максімальна поўная на сёння бібліяграфія прац І. І. Насовіча, робіцца спроба ўстанавіць групу палескіх гаворак, на якой напісаны «Русінски лементар» (1907). Сучасная мясцовая беларуская гаворка ў форме тэкстаў прадстаўлена з розных рэгіёнаў Беларусі, значную частку матэрыялаў складаюць запісы маўлення з Віцебшчыны. 
Інфармацыйна-даведачны блок матэрыялаў уключае паказальнік слоў, спісы скарачэнняў і лексікаграфічных, лінгвагеаграфічных крыніц і іншыя звесткі.

Узнагароджанне лаўрэатаў Рэспубліканскага конкурсу навукова-даследчых работ “Вы паслухайце родную мову: жаўруковаю песняй звініць…”

30 кастрычніка 2024 года падчас Другога міжнароднага навуковага кангрэса “Беларуская мова – галоўная гісторыка-культурная каштоўнасць нацыі і дзяржавы” (да 95-годдзя Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа) адбылося ўрачыстае ўзнагароджанне лаўрэатаў Рэспубліканскага конкурсу навукова-даследчых работ “Вы паслухайце родную мову: жаўруковаю песняй звініць…”.

Конкурс быў абвешчаны па сумеснай ініцыятыве Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа і рэдакцыі часопіса “Роднае слова”. Мэта конкурсу – захаванне духоўнай спадчыны народа, павышэнне моўнай кампетэнцыі носьбітаў беларускай мовы, грамадзянска-патрыятычнае выхаванне і развіццё навукова-даследчых здольнасцей навучэнцаў і студэнтаў. Такое агульнарэспубліканскае мерапрыемства скіравана на павышэнне цікавасці да навукова-даследчага вывучэння роднай мовы, літаратуры, гісторыі і культуры, павышэнне інтэлектуальнага ўзроўню, захаванне і перадачу культурна-гістарычнай спадчыны будучым пакаленням, дэманстрацыю і папулярызацыю дасягненняў навучэнцаў і іх педагогаў. Конкурс стаў добрай навуковай платформай для моладзі і даследчыкаў, якія імкнуцца паглыбіць свае веды ў галіне мовазнаўства і прадэманстраваць свае дасягненні.

Круглы стол “Михаил Гапеевич Булахов: педагог, ученый, личность (к 105-летию со дня рождения)”

24 кастрычніка 2024 г. у Інстытуце мовазнаўства імя Якуба Коласа адбыўся круглы стол “Михаил Гапеевич Булахов: педагог, ученый, личность (к 105-летию со дня рождения)”, прысвечаны 105-годдзю з дня нараджэння Міхаіла Гапеевіча БУЛАХАВА – вядомага беларускага вучонага, доктара філалагічных навук, прафесара, заслужанага дзеяча навукі Беларусі, пад кіраўніцтвам якога і пры яго непасрэдным удзеле была створана “Граматыка беларускай мовы” ў 2-х частках (1962; 1966).

Праграма II Міжнароднага навуковага кангрэса «БЕЛАРУСКАЯ МОВА – ГАЛОЎНАЯ ГІСТОРЫКА-КУЛЬТУРНАЯ КАШТОЎНАСЦЬ НАЦЫІ І ДЗЯРЖАВЫ» (да 95-годдзя Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа)

Этналінгвістыка і традыцыйная культура: дыяхранічны і сінхранічны аспекты міжмоўнага ўзаемадзеяння: зб. навук. арт.

Этналінгвістыка і традыцыйная культура: дыяхранічны і сінхранічны аспекты міжмоўнага ўзаемадзеяння: зб. навук. арт. / НАН Беларусі, Цэнтр даслед. беларус. культуры, мовы і літ., Ін-т мовазнаўства імя Якуба Коласа; пад рэд. Т.М. Аліферчык, Г.В. Алексяевіч. – Мінск: Беларуская навука, 2024. – 285 с.

ISBN 978-985-08-3202-3.

Зборнік падрыхтаваны паводле працы Міжнароднай навуковай канферэнцыі “Этналінгвістыка і традыцыйная культура: дыяхранічны і сінхранічны аспекты міжмоўнага ўзаемадзеяння” (2–3 лістапада 2022 г., Мінск). Выданне змяшчае навуковыя працы беларускіх і замежных даследчыкаў у галіне этналінгвістыкі і сумежных дысцыплін: фалькларыстыкі, анамастыкі, фразеалогіі, этымалогіі, дыялекталогіі, лінгвакультуралогіі і інш. У артыкулах закранаюцца пытанні міжмоўнага і міжкультурнага ўзаемадзеяння ў сінхраніі і дыяхраніі.

СВЕТЛАЙ ПАМЯЦІ ГЕНАДЗЯ АПАНАСАВІЧА… (30.10.1936 – 18.10.2024)

18 кастрычніка пайшоў з жыцця выбітны беларускі вучоны, беларусіст, славіст, балканіст, этымолаг, дыялектолаг, этналінгвіст – Генадзь Апанасавіч ЦЫХУН.

Лексічны атлас беларускіх народных гаворак : аналітычны агляд і даведачна-інфармацыйныя матэрыялы

Лексічны атлас беларускіх народных гаворак: аналітычны агляд і даведачна-інфармацыйныя матэрыялы / Нац. акад. навук Беларусі, Цэнтр даслед. беларус. культуры, мовы і літ., Ін-т мовазнаўства імя Якуба Коласа ; уклад., манаграф. раздзел і інш.: В. М. Курцова. – Мінск : Беларуская навука, 2024. – 537 с.

ISBN 978-985-08-3191-0.

 

«Лексічны атлас беларускіх народных гаворак: аналітычныя і даведачна-інфармацыйныя матэрыялы» – гэта комплексная навукова-інтэрпрэтацыйная і даведачна-інфармацыйная праца, падрыхтаваная на аснове пяцітомнага лінгвагеаграфічнага даследавання, якое было надрукавана ў 1993–1998 гг. Яна складаецца з бібліяграфічнай часткі, матэрыялы якой прысвечаны асвятленню ролі лаўрэатаў Дзяржаўнай прэміі Рэспублікі Беларусь у стварэнні «Лексічнага атласа беларускіх народных гаворак» (ЛАБНГ), манаграфічнага раздзела пра лексічны атлас – гісторыю яго стварэння, структуру, тыпы лінгвагеаграфічных карт і іх асаблівасці, з індэкса слоў, зафіксаваных у пяці тамах атласа, і розных даведачных матэрыялаў – спісаў карт, лексічнага апытальніка, даведачных матэрыялаў аб населеных пунктах, ці сетцы ЛАБНГ, аб правядзенні дыялекталагічных экспедыцый і інш.

Выданне робіць істотны ўклад у тэорыю і практыку лінгвагеаграфічных даследаванняў і будзе цікавым для шырокага кола лінгвістаў. Праца разлічана на даследчыкаў, выкладчыкаў усходнеславянскіх моў, славістаў, а таксама фалькларыстаў, этнографаў, аматараў роднай мовы.

Беларуска-армянскія навуковыя сувязі

Вучоныя Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі (дырэктар Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа Капылоў І.Л. і загадчык аддзела выяўленчага і дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва Інстытута мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя Кандрата Крапівы Скварцова І.М.) з 25 па 27 верасня 2024 года прымалі ўдзел у Міжнароднай навукова-практычнай канферэнцыі “Роля і значэнне судова-экспертнай дзейнасці ў прававой сістэме. Актуальныя задачы, тэндэнцыі і перспектывы развіцця” (Рэспубліка Арменія). Канферэнцыя праходзіла на базе дзяржаўнай навуковай установы “Нацыянальнае бюро экспертыз” Нацыянальнай акадэміі  навук Рэспублікі Арменія. У канферэнцыі прынялі ўдзел прадстаўнікі краін СНД (Беларусь, Казахстан, Малдова, Расія, Узбекістан,) і далёкага замежжа (Германія, ЗША, Швейцарыя, Японія і інш.). 

Падчас канферэнцыі было абмеркавана шырокае праблемнае поле: сучасныя патрабаванні і задачы прававога і навукова-метадычнага забеспячэння  судова-экспертнай дзейнасці, роля ў абароне правоў і інтарэсаў дзяржавы і асоб, актуальныя задачы і тэндэнцыі развіцця крыміналістычных,  судова-хімічных,  інжынерна-тэхнічных, судова-медыцынскай, генетычнай, біялагічнай, псіхалагічнай і псіхіятрычнай экспертыз і інш.

ПРЭЗЕНТАЦЫЯ “НАЦЫЯНАЛЬНАГА АТЛАСА БЕЛАРУСІ”

26 верасня ў Нацыянальнай бібліятэцы Беларусі адбылася прэзентацыя ўнікальнага выдання — “Нацыянальнага атласа Беларусі”. На гэтай прэзентацыі прысутнічалі таксама супрацоўнікі Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры Эльвіра Валер’еўна Ярмоленка і Вераніка Мікалаеўна Курцова.

Глядзіце таксама

  • Корпус беларускай мовы