У Інстытуце мовазнаўства імя Якуба Коласа адбылася чарговая сустрэча з акадэмікам НАН Украіны, доктарам тэхнічных навук, дырэктарам Украінскага моўна-інфармацыйнага фонду НАН Украіны У.А. Шырокавым.
Гэтым разам У.А. Шырокаў правёў прэзентацыю зборніка навуковых прац Украінскага моўна-інфармацыйнага фонду, які ён узначальвае з часу заснавання ўстановы ў 1991 годзе.
У НАН Беларусі прайшоў Першы міжнародны кангрэс “Беларуская мова – галоўная гісторыка-культурная каштоўнасць нацыі і дзяржавы”. Неабходнасць правядзення кангрэса была абумоўлена тым, што беларуская мова з’яўляецца не толькі сродкам камунікацыі, але і асновай кансалідацыі нацыі, галоўным элементам культуры, сімвалам нацыянальнай свядомасці і ідэнтыфікацыі, сродкам захавання і перадачы сацыяльнага вопыту. Паўнавартаснае і ўсебаковае развіццё нацыянальнай мовы выступае гарантам гуманітарнай бяспекі краіны, садзейнічае фарміраванню пазітыўнага іміджу дзяржавы. На сучасным этапе ўзрастае аўтарытэт беларускай мовы на міжнароднай арэне, аб чым сведчыць яе актыўнае вывучэнне ў навучальных установах і культурных цэнтрах Польшчы, Германіі, Кітая, Літвы, Латвіі, Японіі, Чэхіі, Славакіі, Украіны, Расіі, Сербіі і іншых краін свету. У блізкім і далёкім замежжы праводзяцца прадстаўнічыя навуковыя канферэнцыі, прысвечаныя феномену мовы памежжа, стану беларускіх народных гаворак, гісторыі станаўлення і развіцця беларускай мовы, моўных асаблівасцей старабеларускіх пісьмовых крыніц і інш. На парадку дня стаіць праблема шырокага выкарыстання інфармацыйных тэхналогій у правядзенні лінгвістычных даследаванняў, што дазволіць перайсці ад традыцыйнага накаплення фактаў і інфармацыі да павышэння іх сацыяльна-эканамічнай эфектыўнасці і магчымасці рэальнага прымянення ў розных сферах грамадскага і культурнага жыцця краіны, у першую чаргу ў сферы адукацыі, культуры, рэдактарска-выдавецкай дзейнасці, перакладазнаўстве. Неабходнасць узаемаабмену назапашанымі тэарэтычнымі ведамі і практычным вопытам прадвызначыла правядзенне шырокамаштабнага навуковага форуму з удзелам айчыных і замежных вучоных-мовазнаўцаў, выкладчыкаў ВНУ, настаўнікаў, рэдактараў, перакладчыкаў, прадстаўнікоў органаў дзяржаўнага і мясцовага кіравання.
З 17 па 25 кастрычніка 2019 г. у рамках безвалютнага абмену паміж Польскай акадэміяй навук і Нацыянальнай акадэміяй навук Беларусі адбылася службовая камандзіроўка аднаго з выканаўцаў сумеснага праекта “Даследаванне семантычнай матывацыі ў беларускай і польскай мовах у дыяхранічным дыяпазоне” – старшага навуковага супрацоўніка аддзела славістыкі і тэорыі мовы “Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа” Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі названага аддзела Герасімовіч В.В. у Інстытут славістыкі Польскай акадэміі навук. Прадметам асаблівай увагі праекта з’яўляецца вывучэнне семантычнай матывацыі, вызначэнне матывацыйных паралеляў, якія паўсталі ў выніку развіцця агульнай праславянскай спадчыны ці ўзніклі незалежна адзін ад аднаго ў сувязі з намінатыўнымі працэсамі тыпалагічнага характару ў кожнай з абраных моў; распрацоўка матэрыялу праводзіцца ў дыяхранічным плане на аснове этымалагічных дадзеных, якія адносяцца да даследавання лексічных адзінак.
На пасяджэнні экспертнага савета па пытаннях перакладу заканадаўчых актаў на беларускую мову 10 кастрычнiка 2019 г. быў разгледжаны пераклад Кодэкса Рэспублікі Беларусь аб шлюбе і сям’і. Указаны пераклад адобраны і рэкамендаваны да размяшчэння на Нацыянальным прававым Інтэрнэт-партале Рэспублікі Беларусь.
Дырэктар Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа Ігар Лявонавіч Капылоў і загадчык аддзела дыялекталогіі і лінгвагеаграфіі Вераніка Мікалаеўна Курцова 3-4 кастрычніка ўдзельнічалі ў рабоце Другога форуму рэгіёнаў Украіны і Рэспублікі Беларусь, які адбыўся ў Жытоміры. На гэтым міжрэгіянальным форуме праходзіла многа важных міждзяржаўных мерапрыемстваў, на якіх прапаноўваліся рэальныя і патэнцыяльныя шляхі супрацоўніцтва нашай краіны з суседняй. Адметным складнікам у комплексе агульных мерапремстваў былі навуковыя. Навуковыя імпрэзы мелі разнавектарны характар. Адна з іх – круглы стол "Захаванне моўнага, культурнага і прыроднага асяроддзя трансгранічных тэрыторый: гісторыя і сучаснасць", які праходзіў на базе Жытомірскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Івана Франко.
У выдавецкім доме “Беларуская навука” выйшла другое, дапоўненае, выданне “Канкарданса беларускай мовы ХІХ ст.” (аўтар-складальнік Н. М. Сянкевіч). Да корпуса тэкстаў дадаліся 18 тэкстаў, якія не ўвайшлі ў першае выданне. На новым матэрыяле створаны ўласна канкарданс, шэсць частотных слоўнікаў, паказальнік слоў і адваротны слоўнік. Камплект канкардансаў мовы асобных аўтараў (В. Дуніна-Марцінкевіча, А. Ельскага, К. Каганца і К. Каліноўскага) дапоўнены чатырма новымі даведнікамі: канкардансамі мовы Ф. Багушэвіча, А. Гурыновіча, Янкі Лучыны і Я. Чачота.
З 17 па 20 верасня на базе Гуманітарнага інстытута Наўгародскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Яраслава Мудрага (Вялікі Ноўгарад, Расія) прайшла XVII Міжнародная навуковая канферэнцыя «Анамастыка Паволжа», удзел у якой прынялі прадстаўнікі Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа — дырэктар Ігар Капылоў і старшы навуковы супрацоўнік аддзела дыялекталогіі і лінгвагеаграфіі Вадзім Шклярык. З прычыны таго, што гісторыя гэтай канферэнцыі налічвае не адно дзесяцігоддзе (першы такі форум адбыўся ў 1967 годзе ва Ульянаўску), яе праблемнае поле стала шырокім і ўжо не абмяжоўваецца абмеркаваннем толькі паволжскага анамастыкону.
16 верасня 2019 г. пайшла з жыцця Ніна Дзмітрыеўна Корань.
Уся працоўная біяграфія Ніны Дзмітрыеўны звязана з Інстытутам мовазнаўства імя Якуба Коласа, куды яна прыйшла амаль адразу пасля заканчэння Мазырскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута ў 1959 г. і адкуль пайшла на заслужаны адпачынак у 1991 г. Аддзел лексікалогіі і лексікаграфіі стаў для яе месцам, дзе адбывалася станаўленне і развіццё вучонага, раскрываліся таленты, фарміраваліся інтарэсы і навуковыя перавагі.
У жніўні стартаваў сумесны праект аднаго з самых вядомых сайтаў Беларусі Onliner.by і аператара мабільнай сувязі А1, прысвечаны папулярызацыі беларускіх гаворак як элемента нематэрыяльнай культурнай спадчыны краіны. У фармаце навукова-папулярных артыкулаў пад агульнай назвай «Мова» тысячы інтэрнэт-карыстальнікаў атрымліваюць інфармацыю пра дыялектныя асаблівасці розных рэгіёнаў Беларусі. У прыватнасці, шляхам супастаўлення лексікі гаворак асобных населеных пунктаў паказваецца шырокі набор абазначальных сродкаў, якія характэрны для той або іншай тэрытарыяльнай разнавіднасці беларускай мовы. Навуковым кіраўніком праекта і аўтарам тэкстаў выступае старшы навуковы супрацоўнік аддзела дыялекталогіі і лінгвагеаграфіі Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа, кандыдат філалагічных навук Вадзім Шклярык.
Лiсты дасылаць: вул. Сурганава, 1, корп. 2, 220072, г. Мінск, Рэспубліка Беларусь Факс: (017) 270-18-85. E-mail: iml@belcentre.by
