30 кастрычніка 2024 года падчас Другога міжнароднага навуковага кангрэса “Беларуская мова – галоўная гісторыка-культурная каштоўнасць нацыі і дзяржавы” (да 95-годдзя Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа) адбылося ўрачыстае ўзнагароджанне лаўрэатаў Рэспубліканскага конкурсу навукова-даследчых работ “Вы паслухайце родную мову: жаўруковаю песняй звініць…”.

Конкурс быў абвешчаны па сумеснай ініцыятыве Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа і рэдакцыі часопіса “Роднае слова”. Мэта конкурсу – захаванне духоўнай спадчыны народа, павышэнне моўнай кампетэнцыі носьбітаў беларускай мовы, грамадзянска-патрыятычнае выхаванне і развіццё навукова-даследчых здольнасцей навучэнцаў і студэнтаў. Такое агульнарэспубліканскае мерапрыемства скіравана на павышэнне цікавасці да навукова-даследчага вывучэння роднай мовы, літаратуры, гісторыі і культуры, павышэнне інтэлектуальнага ўзроўню, захаванне і перадачу культурна-гістарычнай спадчыны будучым пакаленням, дэманстрацыю і папулярызацыю дасягненняў навучэнцаў і іх педагогаў. Конкурс стаў добрай навуковай платформай для моладзі і даследчыкаў, якія імкнуцца паглыбіць свае веды ў галіне мовазнаўства і прадэманстраваць свае дасягненні.

24 кастрычніка 2024 г. у Інстытуце мовазнаўства імя Якуба Коласа адбыўся круглы стол “Михаил Гапеевич Булахов: педагог, ученый, личность (к 105-летию со дня рождения)”, прысвечаны 105-годдзю з дня нараджэння Міхаіла Гапеевіча БУЛАХАВА – вядомага беларускага вучонага, доктара філалагічных навук, прафесара, заслужанага дзеяча навукі Беларусі, пад кіраўніцтвам якога і пры яго непасрэдным удзеле была створана “Граматыка беларускай мовы” ў 2-х частках (1962; 1966).

Этналінгвістыка і традыцыйная культура: дыяхранічны і сінхранічны аспекты міжмоўнага ўзаемадзеяння: зб. навук. арт. / НАН Беларусі, Цэнтр даслед. беларус. культуры, мовы і літ., Ін-т мовазнаўства імя Якуба Коласа; пад рэд. Т.М. Аліферчык, Г.В. Алексяевіч. – Мінск: Беларуская навука, 2024. – 285 с.

ISBN 978-985-08-3202-3.

Зборнік падрыхтаваны паводле працы Міжнароднай навуковай канферэнцыі “Этналінгвістыка і традыцыйная культура: дыяхранічны і сінхранічны аспекты міжмоўнага ўзаемадзеяння” (2–3 лістапада 2022 г., Мінск). Выданне змяшчае навуковыя працы беларускіх і замежных даследчыкаў у галіне этналінгвістыкі і сумежных дысцыплін: фалькларыстыкі, анамастыкі, фразеалогіі, этымалогіі, дыялекталогіі, лінгвакультуралогіі і інш. У артыкулах закранаюцца пытанні міжмоўнага і міжкультурнага ўзаемадзеяння ў сінхраніі і дыяхраніі.

18 кастрычніка пайшоў з жыцця выбітны беларускі вучоны, беларусіст, славіст, балканіст, этымолаг, дыялектолаг, этналінгвіст – Генадзь Апанасавіч ЦЫХУН.

Лексічны атлас беларускіх народных гаворак: аналітычны агляд і даведачна-інфармацыйныя матэрыялы / Нац. акад. навук Беларусі, Цэнтр даслед. беларус. культуры, мовы і літ., Ін-т мовазнаўства імя Якуба Коласа ; уклад., манаграф. раздзел і інш.: В. М. Курцова. – Мінск : Беларуская навука, 2024. – 537 с.

ISBN 978-985-08-3191-0.

«Лексічны атлас беларускіх народных гаворак: аналітычныя і даведачна-інфармацыйныя матэрыялы» – гэта комплексная навукова-інтэрпрэтацыйная і даведачна-інфармацыйная праца, падрыхтаваная на аснове пяцітомнага лінгвагеаграфічнага даследавання, якое было надрукавана ў 1993–1998 гг. Яна складаецца з бібліяграфічнай часткі, матэрыялы якой прысвечаны асвятленню ролі лаўрэатаў Дзяржаўнай прэміі Рэспублікі Беларусь у стварэнні «Лексічнага атласа беларускіх народных гаворак» (ЛАБНГ), манаграфічнага раздзела пра лексічны атлас – гісторыю яго стварэння, структуру, тыпы лінгвагеаграфічных карт і іх асаблівасці, з індэкса слоў, зафіксаваных у пяці тамах атласа, і розных даведачных матэрыялаў – спісаў карт, лексічнага апытальніка, даведачных матэрыялаў аб населеных пунктах, ці сетцы ЛАБНГ, аб правядзенні дыялекталагічных экспедыцый і інш.

Выданне робіць істотны ўклад у тэорыю і практыку лінгвагеаграфічных даследаванняў і будзе цікавым для шырокага кола лінгвістаў. Праца разлічана на даследчыкаў, выкладчыкаў усходнеславянскіх моў, славістаў, а таксама фалькларыстаў, этнографаў, аматараў роднай мовы.

Вучоныя Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі (дырэктар Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа Капылоў І.Л. і загадчык аддзела выяўленчага і дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва Інстытута мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя Кандрата Крапівы Скварцова І.М.) з 25 па 27 верасня 2024 года прымалі ўдзел у Міжнароднай навукова-практычнай канферэнцыі “Роля і значэнне судова-экспертнай дзейнасці ў прававой сістэме. Актуальныя задачы, тэндэнцыі і перспектывы развіцця” (Рэспубліка Арменія). Канферэнцыя праходзіла на базе дзяржаўнай навуковай установы “Нацыянальнае бюро экспертыз” Нацыянальнай акадэміі  навук Рэспублікі Арменія. У канферэнцыі прынялі ўдзел прадстаўнікі краін СНД (Беларусь, Казахстан, Малдова, Расія, Узбекістан,) і далёкага замежжа (Германія, ЗША, Швейцарыя, Японія і інш.). 

Падчас канферэнцыі было абмеркавана шырокае праблемнае поле: сучасныя патрабаванні і задачы прававога і навукова-метадычнага забеспячэння  судова-экспертнай дзейнасці, роля ў абароне правоў і інтарэсаў дзяржавы і асоб, актуальныя задачы і тэндэнцыі развіцця крыміналістычных,  судова-хімічных,  інжынерна-тэхнічных, судова-медыцынскай, генетычнай, біялагічнай, псіхалагічнай і псіхіятрычнай экспертыз і інш.

26 верасня ў Нацыянальнай бібліятэцы Беларусі адбылася прэзентацыя ўнікальнага выдання — “Нацыянальнага атласа Беларусі”. На гэтай прэзентацыі прысутнічалі таксама супрацоўнікі Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры Эльвіра Валер’еўна Ярмоленка і Вераніка Мікалаеўна Курцова.

17 верасня 2024 года  ў горадзе Уфа (Рэспубліка Башкартастан) у рамках ХVII Форуму творчай і навуковай інтэлігенцыі дзяржаў-удзельнікаў СНД “Содружество Независимых Государств: общие ценности и многообразие культур” адбылося ўзнагароджанне лаўрэатаў Міждзяржаўнай прэміі “Звёзды Содружества” – супрацоўнікаў аддзела беларуска-рускіх моўных сувязей Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа Вольгі Нікалаевай, Ірыны Кандрацені і Аксаны Ванкевіч.

Супрацоўнікі аддзела гісторыі беларускай мовы Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры прадставілі праект на конкурсе “100 інавацый маладых вучоных” у межах “Фестывалю навукі-2024” базу даных “Alpha”, прызначаную для навучання штучнай нейроннай сеткі распазнаваць старабеларускія тэксты.