21 верасня ў горадзе Астраўцы адбылася Рэспубліканская навукова-практычная канферэнцыя “Астравецкія чытанні – 2023”, прысвечаная Году міру і стваральнай працы. Гэта канферэнцыя – вынік узаемнай зацікаўленасці двух бакоў. Яе навуковую частку рыхтаваў Інстытут мовазнаўства імя Якуба Коласа Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі. Практычна здзяйсняў, падтрымліваў, спрыяў, і, самае галоўнае, выказаў жывую цікавасць да такога мерапрыемства Астравецкі раённы выканаўчы камітэт. Усе арганізацыйныя клопаты па правядзенні навуковага мерапрыемства былі ўскладзены на дзяржаўную ўстанову культуры “Астравецкая раённая бібліятэка” на чале з яе дырэктарам Наталляй Уладзіміраўнай Ачарэтавай.

Канферэнцыя пачынаецца. Выступае І. Л. Капылоў

Ускоснай нагодай для правядзення канферэнцыі стала круглая дата – 555-годдзе юбілею г. Астраўца. Гэтай даце быў прысвечаны літаратурны анлайн-конкурс “Я посвящаю строки Островцу”. Урачыстае падвядзенне вынікаў конкурсу адбылося на канферэнцыі, яго пераможцы атрымалі заслужаныя ўзнагароды.

6 кастрычніка 2023 г. у 11.00 у Цэнтральнай навуковай бібліятэцы імя Якуба Коласа Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі адбудзецца круглы стол «Іван Насовіч: лінгвіст, этнограф і фалькларыст (да 235-годдзя з дня нараджэння)».

Арганізатарамі круглага стала выступаюць Інстытут мовазнаўства імя Якуба Коласа, Беларускі дзяржаўны архіў кінафотафонадакументаў, Цэнтральная навуковая бібліятэка імя Якуба Коласа Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі.

У рамках мерапрыемства плануецца абмеркаваць сучасны стан даследаванняў навуковай спадчыны Івана Насовіча, асаблівая ўвага будзе нададзена рукапісным матэрыялам вучонага, што захоўваюцца ў архівах Беларусі і блізкага замежжа. На круглым стале будзе паказаны дакументальны фільм «Іван Насовіч» (1991), прадстаўлены навуковы каментар аб грамадска-гістарычных перадумовах яго здымкі, стваральнікі фільма раскажуць пра задуму і асаблівасці працы над ім. Завершыцца праграма круглага стала паказам дакументальнага фільма «Ад прадзедаў спакон вякоў...» (1997), прысвечанага беларускай мове, яе гісторыі і сённяшняму стану.

Запрашаем усіх жадаючых у інфармацыйна-выставачны цэнтр ЦНБ НАН Беларусі: вул. Сурганава, 15, першы паверх, п. 110

14 верасня ў рамках Другой міжнароднай канферэнцыі «Сучасныя праблемы анамастыкі. Да стагоддзя з дня нараджэння акадэміка М. В. Бірылы» адбыўся круглы стол «Мікалай Васільевіч Бірыла: шматграннасць асобы».

12 – 13 верасня 2023 года ў г. Бішкеку (Кыргызская Рэспубліка) адбыўся XVI форум творчай і навуковай інтэлігенцыі дзяржаў-удзельніц СНД.  Асноўная тэма форуму: праз узаемадзеянне культур да садружнасці і міру. Работа форуму была арганізавана ў фармаце пленарнага пасяджэння, агульнай дыскусійнай сесіі “2023: Год рускай мовы як мовы міжнацыянальных зносін у СНД”, дыскусійных пляцовак “Развіццё дыялогу культур краін СНД”, “Агульная навукова-адукацыйная прастора Садружнасці”, “Моладзь краін Садружнасці ў валанцёрскіх ініцыятывах”, “Чынгіз Айтматаў і сучаснасць”.

13–14 верасня 2023 г. у Інстытуце мовазнаўства імя Якуба Коласа ДНУ «Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі» прайшла Міжнародная навуковая канферэнцыя «Сучасныя праблемы анамастыкі» (да 100-годдзя з дня нараджэння М. В. Бірылы). Арганізатарам мерапрыемства выступіў аддзел лексікалогіі і лексікаграфіі.

Гэтая профільная навуковая канферэнцыя стала другой па ліку і была прысвечана юбілейнай даце з дня нараджэння аднаго з самых буйных вучоных-лінгвістаў другой паловы ХХ стагоддзя, заснавальніка беларускай школы анамастыкі Мікалая Васільевіча Бірылы.

14 верасня 2023 года з 10:00 да 12:00 у Інстытуце мовазнаўства імя Якуба Коласа адбудзецца Круглы стол «Мікалай Васільевіч Бірыла: шматграннасць асобы» (да 100-годдзя з дня нараджэння).

Месца правядзення: вул. Сурганава, 1/2, п. 302.

Таксама будзе арганізавана анлайн-трансляцыя на YouTube-канале інстытута:

https://youtube.com/live/AHV7Pde9UeM

Запрашаем усіх зацікаўленых!

Дню беларускага пісьменства і Году міру і стваральнай працы прысвячаецца: Рэспубліканская навукова-практычная канферэнцыя «Гарадоцкія чытанні ‒ 2023»

2 верасня адначасова з урачыстасцямі, якія ладзіліся з нагоды Дня беларускага пісьменства, у Гарадку прайшла Рэспубліканская навукова-практычная канферэнцыя. Навуковы форум, як неад'емны атрыбут у складзе разнастайных мерапрыемстваў па святкаванні Дня беларускага пісьменства, ужо адбыўся ў 30-ы раз. Яго арганізацыяй займаліся Нацыянальная акадэмія навук Беларусі, Міністэрства інфармацыі Рэспублікі Беларусь, Віцебскі абласны выканаўчы камітэт і Гарадоцкі раённы выканаўчы камітэт. Аднак асноўныя клопаты па правядзенні канферэнцыі на высокім навуковым узроўні былі ўскладзены на Інстытут мовазнаўства імя Якуба Коласа Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры. Удзельнікаў канферэнцыі і гасцей шчыра прымала сярэдняя школа № 2 г. Гарадка імя А. П. Сабалеўскага на чале з яе дырэктарам Нінай Мікалаеўнай Яфрэмавай. Гаспадары зрабілі ўсё, каб навукоўцы не мелі ніякіх праблем.

Беларуская лінгвістыка. Вып. 90 / НАН Беларусі, Цэнтр даслед. беларус. культуры, мовы і літ., Ін-т мовазнаўства імя Якуба Коласа; рэдкал.: І.Л. Капылоў (гал. рэд.), В.М. Нікалаева (адк. сакратар) [і інш.]. – Мінск: Беларус. навука, 2023. –  178 с.

Часопіс уключае артыкулы айчынных даследчыкаў, прысвечаныя актуальным пытанням беларускага мовазнаўства. Праблемы функцыянавання беларускай мовы разглядаюцца на лексічным, словаўтваральным, фанетычным і марфалагічным узроўнях. Пэўнае месца займаюць артыкулы па пытаннях лексікаграфіі, семантыкі, медыятэксту, фразеалогіі, запазычвання, гісторыі беларускай мовы, а таксама беларускататарскага рукапісу XVII ст. У выпуску змешчаны матэрыялы, прысвечаныя

50-гадоваму юбілею часопіса “Беларуская лінгвістыка”, нататкі па этымалогіі і культуры мовы, хранікальная інфармацыя і рэцэнзіі на новыя навуковыя выданні.

Французска-беларускі слоўнік скарачэнняў / Нац. акад. навук Беларусі, Цэнтр даслед. беларус. культуры, мовы і літ., Ін-т мовазнаўства імя Якуба Коласа, Мінскі дзярж. Лінгв. Ун-т ; уклад.: А.А. Завадская [і інш.] ; навук. рэд.: А.А.Завадская, Я.В. Волкава. – Мінск : Беларуская навука, 2023. – 416 с.

Французска-беларускі слоўнік скарачэнняў змяшчае каля 8 тыс. Скарачэнняў (больш за 11 тыс. расшыфровак). Абрэвіятуры сустракаюцца ў тэкстах рознай жанравай прыналежнасці і могуць ускладняць іх разуменне. Слоўнік закліканы дапамагчы вырашыць праблемы з дэшыфрацыяй абрэвіятур і іх адаптацыяй сродкамі беларускай мовы.

Прызначаны для шырокага кола чытачоў – навучэнцаў, студэнтаў, спецыялістаў, якія карыстаюцца французскай мовай у навучальнай, навуковай, прафесійнай дзейнасці, а таксама ў прыватным жыцці.

Алексяевіч, Г.В. Усходне- і заходнеславянскае моўнае ўзаемадзеянне ў XIV–XVII стст. / Г.В. Алексяевіч ; навук. рэд. М.П. Антропаў. – Мінск : Беларуская навука, 2023. – 281 с.

У манаграфіі даследуецца праблема ўсходне- і заходнеславянскіх моўных кантактаў, у прыватнасці ўплыў чэшскай мовы на старабеларускую, стараўкраінскую і старарускую мовы. Па выніках гісторыка-этымалагічнага аналізу было ўстаноўлена больш за 180 запазычанняў чэшскага і чэшска-польскага паходжання ва ўсходнеславянскіх мовах XIV–XVII стст. Іх пранікненне абумоўлена пашырэннем чэшскай літаратурна-пісьмовай традыцыі сярод іншых заходнеславянскіх народаў у XIV–XVI стст. Польская мова часта выступала ў ролі пасрэдніка, праз якую ўсходнеславянскімі мовамі запазычваліся чэшскія словы. Разам з тым, існавалі прамыя шляхі пранікнення багемізмаў, перадусім у старабеларускую і стараўкраінскую мовы.

Адрасуецца славістам, этымолагам, гісторыкам мовы і спецыялістам па міжславянскіх моўных сувязях.