25 кастрычніка 2022 года ў Цэнтральнай бібліятэцы імя Янкі Купалы г. Мінска ў рамках цыкла навукова-папулярных лекцый, уключаных у план мерапрыемстваў Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі па патрыятычным выхаванні ў 2022 г., прайшло мерапрыемства “Гартаючы старонкі мінулага” з удзелам навуковага супрацоўніка аддзела гісторыі беларускай мовы Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі Святланы Мікалаеўны Макітрук і старшага навуковага супрацоўніка Цэнтра гісторыі навукі і архіўнай справы ДНУ “Інстытут гісторыі НАН Беларусі” кандыдата філалагічных навук Наталлі Юр’еўны Перавалавай.

27 верасня 2022 г. у Цэнтральнай бібліятэцы імя Янкі Купалы г. Мінска ў рамках цыкла навукова-папулярных лекцый, уключаных у план мерапрыемстваў Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі па патрыятычным выхаванні ў 2022 г., прайшло мерапрыемства “Буквары нашых продкаў” з удзелам супрацоўнікаў аддзела гісторыі беларускай мовы Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі  – загадчыка аддзела Паляшчук Наталлі Вікенцьеўны і вядучага навуковага супрацоўніка Ярмоленка Эльвіры Валер’еўны. Гэтай сустрэчы папярэднічалі навукова-папулярная лекцыя “Праект стагоддзя беларускай гуманітарыстыкі: «Гістарычны слоўнік беларускай мовы»” (23 лютага 2022 г., майстар-клас на тэму “Янка Купала – пра беларускую мову” (22 сакавіка 2022 г.), навукова-папулярныя лекцыі “Пісьмовая праваслаўная спадчына Беларусі: з гісторыі выдання” (13 красавіка 2022 г.); “«Жыціе Еўфрасінні Полацкай» – жамчужына даўняй беларускай пісьменнасці” (12 мая 2022 г.).

Напярэдадні знакавай падзеі – 140-годдзя з дня нараджэння класіка беларускай літаратуры Якуба Коласа – у Інстытуце мовазнаўства адбылася Рэспубліканская навуковая канферэнцыя «Вялікі пясняр беларускага народа Якуб Колас – адзін са стваральнікаў сучаснай беларускай літаратурнай мовы». У мерапрыемстве прынялі ўдзел не толькі навукоўцы – лінгвісты, літаратуразнаўцы, філосафы – але і педагогі-практыкі, спецыялісты ў галіне дадатковай адукацыі і інш.

У ДУ “Рэспубліканскі навукова-практычны цэнтр анкалогіі і медыцынскай радыялогіі імя М.М. Аляксандрава” адбылася адметная навуковая падзея: паспяховая абарона дысертацыі на атрыманне ступені кандыдата медыцынскіх навук Юдзіным Антонам Аляксандравічам “Лячэнне пацыентаў, хворых на рак нізкаампулярнага аддзела кутніцы, з ужываннем неаад’ювантнай хіміяпрамянёвай тэрапіі”. Адметнасць гэтай падзеі заключаецца не толькі ў высокай навуковай і практычнай вартасці даследавання, але і ў тым, што праца выканана на беларускай мове. Важна адзначыць, што пасяджэнне вучонага савета па абароне (вядзенне пасяджэння старшынёй, выступленне вучонага сакратара савета, навуковага кіраўніка, апанентаў) прайшло на беларускай мове.

23 верасня 2022 года адбылася сустрэча супрацоўнікаў інстытута з Умідам Ачылавічам Камалавым, выкладчыкам кафедры рускага мовазнаўства факультэта рускай і роднасных моў Тэрмезскага дзяржаўнага ўніверсітэта (Рэспубліка Узбекістан), у рамках навуковай стажыроўкі.

Умід Ачылавіч выступіў з паведамленнем пра структуру і дзейнасць установы адукацыі, якую ён прадстаўляе, спецыфіку навукова-педагагічнай і грамадскай работы, статус рускай мовы як замежнай у Рэспубліцы Узбекістан. Даклад суправаджаўся відэапрэзентацыяй, на якой былі прадстаўлены фотаздымкі студэнцкіх мерапрыемстваў, прысвечаных рускай культуры (літаратурныя вечары па творчасці А. С. Пушкіна, святкаванне  Масленіцы, конкурс рускай песні). Стажор расказаў пра ўласныя навуковыя інтарэсы, засяродзіўшы ўвагу на тэме і аб’екце дысертацыйнага даследавання “Функционально-семантические типы оптативных предложений в русском и узбекском языках”, сутнасць якога адпавядае асноўнаму напрамку дзейнасці аддзела беларуска-рускіх моўных сувязей.

З нядаўняга часу ў інтэрнэце па адрасе https://microtop.philology.by/ стала даступна электронная бібліяграфія па беларускай мікратапаніміцы – з магчымасцю ажыццяўлення выбаркі па абласцях і раёнах, з інтэрактыўнай картай і статыстыкай. Стварэнне гэтай базы публікацый пачалося ў аддзеле дыялекталогіі і лінгвагеаграфіі Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа ў 2019 годзе, у рамках навукова-даследчай работы «Мікратапанімічны лінгваландшафт Беларусі» (дамова з БРФФД № Г19-078 ад 02.05.2019, навуковы кіраўнік – В. А. Шклярык, тэрмін выканання – 2019–2021 гг.). Пасля завяршэння НДР праца над папаўненнем бібліяграфіі была працягнута.

dziatko_refierat.pdf

dziatko_vodzyu.pdf

7 кастрычніка 2022 г. у савеце па абароне дысертацый Д  01.42.03 пры Цэнтры даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі адбудзецца абарона Дзятко Дзмітрыем Васільевічам дысертацыі “Беларуская лінгвістычная тэрмінаграфія: генезіс, структура, тыпалогія”, прадстаўленай на атрыманне вучонай ступені доктара філалагічных навук па спецыяльнасці 10.02.01 – беларуская мова (г. Мінск, вул. Сурганава, д. 1, корп. 2, к. 302, пачатак у 12.00).

28 ліпеня 2022 года ў філіяле «Інстытут мовазнаўства імя Якуба Коласа» Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі з дакладам «Мера і мяранская мова: вынікі рэканструкцыі да пачатку XXI стагоддзя» (на рускай мове) выступіў адзін з найбуйнейшых фінаўграведаў Еўропы, член-карэспандэнт РАН, доктар гістарычных навук, прафесар У. У. Напольскіх.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы : больш за 65000 слоў. У 2 т. Т.1. А–Н / уклад. : І.Л. Капылоў [і інш.] ; пад рэд. І.Л. Капылова. — Мінск : Беларусь, 2022. – 487 с.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы : больш за 65000 слоў. У 2 т. Т.2. Н–Я / уклад. : І.Л. Капылоў [і інш.] ; пад рэд. І.Л. Капылова. — Мінск : Беларусь, 2022. – 483 с.

Двухтомны «Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы» змяшчае больш за 65 тысяч слоў. У слоўнікавым артыкуле даюцца кароткія тлумачэнні значэнняў слова, прыклады яго ўжывання ў мове, тэрміналагічныя і фразеалагічныя спалучэнні. Прыводзяцца асноўныя граматычныя значэнні слова, стылістычныя паметы, якія ўказваюць на сферу яго ўжывання, даюцца вытворныя словы, адзначаецца націск. Шырока выкарыстоўваюцца ў Слоўніку ў якасці ілюстрацый афарызмы, прыказкі, прымаўкі. У пачатку Слоўніка змешчаны неабходныя ўступныя часткі.

Прызначаны як для спецыялістаў-мовазнаўцаў, так і для шырокага кола карыстальнікаў.