Савет маладых вучоных Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа арганізаваў для маладых навукоўцаў НАН Беларусі першыя адкрытыя профільныя курсы “Беларуская мова ў навуковай сферы”.
Асноўная мэта курсаў – фарміраванне культуры стварэння пісьмовага навуковага тэксту ў самых пашыраных яго разнавіднасцях (артыкул, дысертацыя, манаграфія, справаздача, анатацыя, экспертыза), культуры вуснага выступлення па навуковай праблематыцы, павышэнне агульнай моўнай кампетэнцыі маладых вучоных.
Курсы разлічаны перш за ўсё на тых маладых вучоных, якія плануюць і ўжо спрабуюць прэзентаваць вынікі сваіх навуковых даследаванняў на беларускай мове.
Найбольшую цікавасць да курсаў і запатрабаванасць у іх выказалі прадстаўнікі такіх акадэмічных устаноў, як Інстытут агульнай і неарганічнай хіміі, Інстытут эксперыментальнай батанікі імя В.Ф. Купрэвіча, Аб’яднаны інстытут праблем інфарматыкі, Рэспубліканскае навукова-вытворчае даччынае ўнітарнае прадпрыемства “Інстытут пладаводства”. Не засталіся ў баку і калегі-гуманітарыі: курсы наведвалі прадстаўнікі практычна ўсіх інстытутаў Аддзялення гуманітарных навук і мастацтваў: сацыёлагі, філосафы, эканамісты. Нягледзячы на тое, што курсы ад пачатку планаваліся і абвяшчаліся толькі для акадэмічных маладых вучоных, не абмінулі іх сваёй увагай студэнты ВНУ і нават супрацоўнікі навуковай, вытворча-практычнай газеты “Навука”.
Курсы праходзілі штотыднёва на працягу лістапада і снежня на базе Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа. Іх змест склаў цыкл лекцый з адкрытым абмеркаваннем па розных аспектах функцыянавання беларускай мовы ў навукова-даследчай дзейнасці: гісторыя фарміравання груп лексікі з розных навуковых сфер; шляхі развіцця нацыянальнай тэрміналогіі і яе сучасны стан; навуковы тэкст, яго структура, моўнае афармленне, жанравыя асаблівасці; нацыянальная сістэма раманізацыі беларускай мовы; складаныя пытанні сінтаксісу ў беларускай мове (у параўнанні з рускай мовай); тэорыя і практыка перакладу навуковага тэксту.
Акрамя асвятлення запланаваных тэм, на кожнай з сустрэч арганізатары і лектары стараліся даць адказы на пытанні і запыты слухачоў, агучаныя пры знаёмстве. І кола гэтых пытанняў досыць вялікае і разнастайнае: практычная стылістыка, лексічная варыянтнасць у мове, батанічная, хімічная і філасофская тэрміналогія, новыя правілы беларускай арфаграфіі і пунктуацыі, навукова-папулярны падстыль навуковага стылю, праблема транслітарацыі імёнаў і прозвішчаў.
Зразумела, што курсы разлічаны на досыць падрыхтаваную ў лінгвістычным плане аўдыторыю, аднак, памятаючы пра тое, што адна з задач іх правядзення – навучыць слухача, арганізатары да кожнай лекцыі поруч з чыстай тэорыяй рыхтавалі відэа- і аўдыяматэрыялы, раздатачны практычны матэрыял і даведачныя бібліяграфічныя спісы па тэме сустрэчы, невялікія падборкі спецыяльнай навуковай літаратуры.
Абмежаваная колькасць сустрэч не дазваляе ў поўным аб’ёме засвоіць змест курсаў і з ходу пачаць пісаць навуковыя тэксты на высокім узроўні. Аднак мэта курсаў, як нам падаецца, цалкам дасягнута. Тыя са слухачоў, якія ўжо валодалі ў пэўнай ступені беларускай мовай, змаглі актывізаваць і паглыбіць свае веды на ўсіх узроўнях моўнай арганізацыі як сістэмы і больш грунтоўна заглыбіцца ў аспекты функцыянавання беларускай мовы ў навуковай сферы. Тыя ж з іх, хто яшчэ толькі хацеў пачаць выкарыстоўваць беларускую мову ў сваёй навуковай дзейнасці, набылі карысны практычны вопыт успрымання навуковага тэксту на беларускай мове на слых і зрокава, сталі ўдзельнікамі навуковага дыялогу, атрымалі ўнікальную магчымасць пракансультавацца са спецыялістамі ў галіне мовазнаўства па ўсіх прыватных пытаннях, якія з’ўляліся складанымі для кожнага.
Канешне, непрацяглыя курсы не могуць вырашыць у адзін момант усе надзённыя праблемы функцыянавання беларускай мовы ў навуковай сферы. Але мы спадзяёмся, што яны сталі для маладых вучоных своеасаблівай прыступкай на шляху спасціжэння свету навукі на роднай мове.
