Штучны інтэлект актыўна ўваходзіць у наша жыццё. Не выключэнне і моўная сфера. Пра тое, якое прымяненне знаходзяць нейрасеткам для работы з беларускамоўнымі старадаўнімі тэкстамі і метадах папулярызацыі беларускага слова казалі падчас лекцый «IT у сучаснай моўнай прасторы: вопыт выкарыстання беларускай мовы пры рабоце з нейрасеткамі» і «Роля акадэмічнага мовазнаўства ў фарміраванні прафесійнай кампетэнцыі сучаснага кіраўніка».
Аўдыторыя падабралася розная. Гэта студэнты журфака БДУ, слухачы Акадэміі кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь, вучоныя Аддзялення гуманітарных навук і мастацтваў. Малодшы навуковы супрацоўнік аддзела гісторыі беларускай мовы Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа Дар’я Мацеша распавяла пра свой праект “OCR мадэль для распазнавання старажытных беларускіх тэкстаў з выявы”, які зусім нядаўна прайшоў у фінал конкурса “100 ідэй для Беларусі”. Сёння дзяўчына працуе над тым, каб навучыць нейрасетку распазнаваць тэксты помнікаў старажытнага беларускага пісьменства, а пасля сканавання адразу атрымліваць іх транскрыпцыю ў вордзе. Досвед распрацоўкі
штучнай нейроннай сеткі, натрэніраванай на аўтэнтычнай базе даных, дазваляе атрымаць новыя веды ў накірунку дыгіталізацыі старажытных тэкстаў.
Аўтар гэтых радкоў распавёў пра свой досвед стварэння песень на ўласныя вершы, а таксама пра тое, што можа атрымацца, калі праспяваць вершы класікаў.
Справа ў тым, што толькі ў маі мінулага года стала магчыма ствараць песні поўнавартаснай даўжыні ад 3 да 5 хвілін і болей. І што цікава, можна праспяваць і па-беларуску. Так, не ўсё ідэальна: часам ёсць праблемы з націскамі, якія прыходзіцца расстаўляць ўручную. Трэба ўлічваць законы вершаскладання, пазбягаць стракатых радкоў, умець рэарганізаваць верш у песню.
Нягледзячы на гэта, літаральна за хвіліну пры наяўнасці ўсіх неабходных складнікаў (добрага тэкста, апісання будучай песні) можна атрымаць сапраўдны хіт. Далей магчыма прасоўванне праз інтэрнэт, які дае магчымасці пашырыць аўдыторыю на многія краіны свету, ствараць карпаратыўныя песні. Бо часам менавіта праз спяванне можна хутчэй вывучыць верш.
Падчас мерапрыемстваў удзельнікі слухалі, як гучыць родная мова ў баладах, рок-кампазіцыях, як па-сучаснаму гучыць у фолк і іншых жанрах. Ці падобна спетае на беларускую мову? Большая частка аўдыторыі прытрымалася погляду, што так і ёсць, што часам не адрозніш ад жывога выканання. Меншая, пераважна прафесійныя мовазнаўцы, звярталі ўвагу на некаторыя хібы ў маўленні, адзінкавыя збіванні націску, які, дарэчы, можна выправіць перапяваннем тэкста.
Як бы там ні было, удзельнікі сустрэчы сышліся ў думцы, згодна з якой напісанне беларускамоўных песень сёння магчыма і перспектыўна, асабліва для папулярызацыі роднай мовы праз YouTube і іншыя папулярныя выдэасэрвісы. Атрыманыя кампазіцыі садзейнічаюць культурнаму імпартазамяшчэнню, а творы, якія доўгі час ляжалі на паліцах, могуць атрымаць новае жыццё.
Сяргей ДУБОВІК, “Навука”
Яшчэ фота: https://veroni.wfolio.pro/disk/18-02-2025-it-u-suchasnay-mo-nay-prastory-26gq6x
