18 лютага 2025 г. у Інстытуце мовазнаўства імя Якуба Коласа адбылася прэзентацыя ўнікальных архіваў рукапіснай спадчыны мядзельскага імама Алі Адамовіча.
Архіў быў адкрыты падчас навуковых экспедыцый супрацоўнікаў сектара ўсходазнаўства Ірыны Сынковай і Міхаіла Тарэлкі. Рукапісную спадчыну Алі Адамовіча навукоўцам перадалі нашчадкі імама.
Матэрыялы архіва ўяўляюць сабой унікальны комплекс арабскаграфічных дакументаў з тэкстамі на арабскай, беларускай, польскай і рускай мовах. Гэта сапраўдны архіў былога мядзельскага імама Аляксандра (Алі) Адамовіча (памёр у 1945 г.). Рукапісы, якія складаюць збор, цяжка аднесці да нейкай дакладнай катэгорыі, вядомай у пісьменстве татараў ВКЛ (або іх нашчадкаў – беларускіх, літоўскіх і польскіх татараў). Большасць з іх, верагодна, уяўляе сабой працоўныя матэрыялы, якія імам рабіў перадусім для сябе, каб потым выкарыстоўваць у сваёй дзейнасці. Гэта тое, што ён старанна збіраў, выпісваў з розных крыніц. Яскравай асаблівасцю гэтага збору з’яўляюцца своеасаблівыя тэфсіры – рукапісы, якія змяшчаюць фрагменты Карана з перакладам. Пры гэтым было выкарыстана некалькі розных перакладаў (XVII, ХІХ–ХХ стст.), што паказвае шырокую дасведчанасць рэлігійнага дзеяча.
У гэтым зборы былі знойдзены тэксты, якія раней не фіксаваліся даследчыкамі рукапіснай спадчыны татараў ВКЛ.
Славянамоўныя тэксты гэтага збору маюць спецыфічныя рэгіянальныя рысы мовы і арфаграфіі. Апошняе асабліва цікава, паколькі адлюстроўвае даволі позні этап (першая палова ХХ ст.) у развіцці арабскаграфічнага пісьма, прыстасаванага для перадачы беларускай, рускай або польскай моў.
Матэрыялы рукапіснага архіва з’яўляюцца, безумоўна, значным помнікам культурнай спадчыны Беларусі і вельмі цікавым для даследчыкаў з прычыны сваёй унікальнасці.
Пасля прэзентацыі архіў рукапіснай спадчыны мядзельскага імама Алі Адамовіча быў перададзены ў фонд Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі.
