Міжнародны дзень роднай мовы – штогадовае свята, заснаванае ў 2000 годзе рашэннем Генеральнай сесіі ЮНЕСКА. Галоўная мэта гэтага свята – захаванне моўнай і культурнай шматстайнасці ў свеце, падтрыманне нацыянальных моў і культур, а таксама забеспячэнне права кожнага грамадзяніна карыстацца роднай мовай.
У гэтай сувязі для Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі асаблівае значэнне мае навукова-практычнае забеспячэнне паспяховага функцыянавання мовы ва ўсіх сферах грамадскага жыцця, у якіх павінна выкарыстоўвацца дзяржаўная мова краіны. База для гэтага створана ў акадэмічным Інстытуце мовазнаўства імя Якуба Коласа, бо менавіта гэты інстытут забяспечвае каардынацыю і правядзенне сістэмных даследаванняў у галіне беларускага мовазнаўства.
У гэтым годзе да Дня роднай мовы ў інстытуце прымеркавана:
1. 19 лютага ў 11 гадзін у Інстытуце мовазнаўства (адрас: Сурганава 1, корпус 2, пак. 302) адбудзецца навукова-практычны семінар “Сусветная мовазнаўчая славістычная бібліяграфія ў інтэрнэце: прынцыпы функцыянавання і практычнае выкарыстанне ў навуковай дзейнасці”. Семінар прысвечаны аднаму з найважнейшых складнікаў і інструментаў дзейнасці вучоных – навуковай інфармацыі. Для ўсіх даследчыкаў славянскіх моў такім інструментам з’яўляецца “Сусветная мовазнаўчая славістычная бібліяграфія”, якая ствараецца міжнароднай супольнасцю славістаў на базе Інстытута славістыкі Польскай акадэміі навук. З 2007 года бібліяграфія, першапачаткова кніжная, даступна ў інтэрнэце як інфармацыйна-пошукавая сістэма iSybislaw. На сённяшні дзень у ёй змешчана больш за 23 тысячы бібліяграфічных запісаў, якія ахопліваюць перыяд з 1992 г. да нашых дзён. Архітэктура гэтай сістэмы дазваляе навукоўцам не толькі атрымліваць інфармацыю пра выдадзеныя працы, але і вырашаць задачы навукова-метадалагічнага плану. Удзельнікі семінару атрымаюць метадычныя парады па практычным выкарыстанні бібліяграфічнай базы і даведаюцца пра разнастайныя пошукавыя інструменты для эфектыўнай працы з бібліяграфічнай інфармацыяй.
Запрашаюцца студэнты, магістранты, аспіранты, выкладчыкі ВНУ, настаўнікі, навуковыя супрацоўнікі акадэмічных устаноў.
2. 19 лютага ў 14.00 Савет маладых вучоных Інстытута праводзіць забаўляльна-адукацыйнае мерапрыемства «Мова-Quiz» для маладых вучоных сямі Аддзяленняў НАН Беларусі.
У рамках святкавання Міжнароднага дня роднай мовы Савет маладых вучоных Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа прапануе правесці забаўляльна-адукацыйнае мерапрыемства «Мова-Quiz» для маладых вучоных НАН Беларусі. Мэта: папулярызацыя беларускай мовы, абуджэнне цікавасці маладых вучоных да беларускай мовы. Удзельнікі гульні-віктарыны змогуць прадэманстраваць свае творчыя здольнасці, логіку, веданне беларускай мовы, а таксама фактаў з гісторыі, культуры і беларускай літаратуры.
Месца правядзення: Інстытут мовазнаўства імя Якуба Коласа (к. 302).
3. 20 лютага ў Інстытут мовазнаўства запрошаны на сустрэчу вучні гімназіі № 23 горада Мінска.
3. 20 лютага ў 10.00 у Інстытуце мовазнаўства імя Якуба Коласа пройдзе сустрэча вучоных-мовазнаўцаў з вучнямі гімназіі № 23 горада Мінска з беларускай мовай навучання. Падчас сустрэчы будзе праведзена прэзентацыя “Гісторыя беларускага пісьменства”.
4. 20 лютага ў 14.00 у Інстытуце мовазнаўства адбудзецца пасяджэнне круглага стала “Беларуская мова і бізнес”. На стустрэчу запрошаны прадстаўнікі беларускіх фірм, кампаній (Velcom, запраўка А100 і інш.), рэкламных агенцтваў, банкаў, Міністэрства гандлю і антыманапольнага рэгулявання і інш. Падчас круглага стала плануецца абмеркаваць кола пытанняў: нацыянальная мова як важны фактар дзейнасці рэкламнай кампаніі; тэрміналагічная база рэкламы; бізнес і моўная палітыка; бізнес і нацыянальнае кнігавыданне; бізнес і лінгва-адукацыйныя паслугі.
5. 21 лютага ў Інстытуце мовазнаўства пройдзе Міжнародная навуковая канферэнцыя “Беларуская мова ў сферы sacrum: гісторыя і сучаснасць.
6. 21 лютага ў 14.00 у Інстытуце мовазнаўства пройдзе прэзентацыя юбілейнага выдання “Псалтыра” ў перакладзе на сучасную беларускую літаратурную мову, падрыхтаванае трыма вядомымі ў кріане навукоўцамі – доктарам філалалгічных навук прафесарам Мікалаем Прыгодзічам, кандыдатам гістарычных навук, магістарм тэалогіі Уладзіславам Завальнюком і настаўнікам-беларусаведам Валянцінай Раманцэвіч.
7. 21 лютага ў 14.30 адбудзецца круглы стол “На якой мове звяртацца да Бога”. прысвечаны праблемам ужывання рэлігійнай тэрміналогіі. У круглым стале прымуць удзел вучоныя, перакладчыкі, прадстаўнікі розных канфесій Беларусі.
8. 22 лютага ў 18.30 Інстытут мовазнаўства імя Якуба Коласа, Установа "Дзяржаўны літаратурна-мемарыяльны музей Якуба Коласа" да Міжнароднага дня роднай мовы запрашаюць Вас на імпрэзу "Па старонках “Гістарычнага слоўніка беларускай мовы". У праграме мерапрыемства запланаваны выступ акадэміка НАН Беларусі Аляксандра Лукашанца, дырэктара Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа Ігара Капылова. Разам з загадчыкам аддзела гісторыі беларускай мовы Наталляй Паляшчук мы пагартаем старонкі “Гістарычнага слоўніка беларускай мовы” і паразважаем над яго роляй у развіцці беларускай мовы і культуры. Акрамя таго, мы прапануем вам навучыцца чытаць старадаўнія тэксты. У гэтай нялёгкай справе нам дапаможа Ірына Будзько, загадчык кафедры беларускай і рускай моў БНТУ, вядучы навуковы супрацоўнік аддзела гісторыі беларускай мовы. Каб паўнавартасна прасякнуцца атмасферай гістарычнасці і акунуцца ў свет мелодый нашых продкаў для вас будзе спяваць дуэт "ČARKA". (Чакаем па адрасе: г.Мінск, вул.Акадэмічная, 5).
9. Напярэдадні Міжнароднага дня роднай мовы на базе газеты “Звязда” пройдзе круглы стол на тэму “Ужыванне беларускай мовы ў розных сферах:
культура і пісьменнасць”. Мяркуемыя тэматычныя напрамкі дыскусіі
· Беларуская мова ў нашым жыцці сёння: даніна модзе ці шчырая цікаўнасць? Калі цікаўнасць ёсць, а ведаў бракуе, дзе іх папоўніць або набыць?
· Мова гарадской моладзі: слэнг, неалагізмы і г.д. натуральны працэс развіцця ці элементарная непісьменнасць?
· Роля інтэрнету і гаджэтаў у фарміраванні культуры мовы. Беларуская мова байнету.
· Афіцыйны стыль: цяжкасці перакладу
· Мова рэкламы і шыльдаў: хто адкажа за непісьменнасць? Можа, час уводзіць інстытут кансультантаў?
· Уплыў асяроддзя, у якім мова фарміруецца: з зямлі на асфальт
· Правілы мовы маюць статус Закона. Ці магчымая адказнасць за яго парушэнне?
· “Трасянка”, “тарашкевіца”, “наркамаўка” ці нешта іншае? Што далей?
· Які прынцып адносна мовы нашым грамадстве больш прымяняльны: “Лепш менш, ды лепш” або “Абы карысталіся, выправіцца ў працэсе”?
10. На базе Музея 1 з’езда РСДРП адбудзецца чарговае пасяджэнне навукова-асветніцкіх курсаў на тэму “Размоўная лексіка ў сучаснай беларускай мове”.
